کریدور زنگزور؛ تهدید ژئوپلیتیک برای ایران و واکنش استراتژیک
توافق اخیر میان آذربایجان و ارمنستان در واشنگتن، با نام "کریدور ترامپ" یا "زنگزور"، موجی از نگرانی‌ها را در منطقه قفقاز جنوبی و به ویژه در ایران برانگیخته است. این کریدور، که قرار است از خاک ارمنستان عبور کند و جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل نماید، در ظاهر یک پروژه ترانزیتی و اقتصادی است، اما تحلیلگران آن را یک حرکت راهبردی آمریکا برای کاهش نفوذ روسیه و محاصره ایران ارزیابی می‌کنند.
زنگزور؛ بیش از یک جاده
کریدور زنگزور تنها یک مسیر ترانزیتی نیست، بلکه یک ابزار ژئوپلیتیک است که می‌تواند توازن قدرت در منطقه را به نفع آمریکا و ناتو تغییر دهد. با کنترل این مسیر توسط یک شرکت آمریکایی، نفوذ مستقیم آمریکا و متحدانش به مرزهای نزدیک ایران افزایش می‌یابد. این مسئله نه تنها امنیت ملی ایران را تهدید می‌کند، بلکه نقش ایران را به عنوان یک گذرگاه کلیدی در ترانزیت انرژی و کالا بین اروپا و آسیای مرکزی تضعیف می‌نماید.
ریشه‌های تاریخی و نگرانی‌های کنونی
برای درک بهتر حساسیت ایران نسبت به کریدور زنگزور، باید به گذشته نگاه کرد. واگذاری منطقه "قره‌سو" به ترکیه در زمان رضاشاه، که امروز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات ژئوپلیتیک ایران شناخته می‌شود، ارتباط زمینی ایران با نخجوان را قطع کرد و ترکیه را به مرزهای این منطقه نزدیک ساخت. امروز، کریدور زنگزور می‌خواهد این مسیر را کامل کند و ایران را از چرخه ترانزیت منطقه کنار بگذارد.
موضع قاطع ایران
جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا مخالفت خود را با این طرح اعلام کرده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در دیدار با نخست‌وزیر ارمنستان، صراحتاً اعلام کردند که کریدور زنگزور به ضرر ارمنستان و ایران است و هرگونه تغییر در مرزها یا ساختار منطقه، خط قرمز ایران است. شهید رئیسی، رئیس‌جمهور فقید ایران، نیز همواره هشدار داده بود که این طرح بستری برای حضور ناتو و نیروهای خارجی در نزدیکی مرزهای ایران است.
قفقاز؛ میدان رقابت بزرگ
قفقاز جنوبی امروز به میدان رقابت بین قدرت‌های بزرگ تبدیل شده است. آمریکا با این توافق، قدمی بزرگ برای گسترش نفوذ خود در منطقه برداشته است. این حرکت نه تنها برای ایران، بلکه برای روسیه نیز خطرناک است. روسیه که سال‌ها قفقاز را حوزه نفوذ خود می‌دانست، اکنون با فشار غرب مواجه است. ایران تأکید کرده است که چه با روسیه و چه بدون آن، از امنیت قفقاز دفاع خواهد کرد و اجازه نخواهد داد که نیروهای خارجی از طریق این کریدور به نزدیکی مرزهای کشور نفوذ کنند.
کریدور ارس؛ راه حل ایرانی
در مقابل تهدید کریدور زنگزور، ایران می‌تواند با ابتکار عمل، خود را به بازیگر اصلی ترانزیت در منطقه تبدیل کند. کریدور ارس، یک پروژه کاملاً داخلی و تحت کنترل ایران، می‌تواند جایگزین مناسبی برای زنگزور باشد. این مسیر، که از خاک ایران عبور می‌کند، کوتاه‌تر، امن‌تر و اقتصادی‌تر است. با تکمیل زیرساخت‌های راه و ریلی، ایجاد گمرکات هوشمند و ارائه تعرفه‌های رقابتی، ایران می‌تواند ترافیک سنگینی از کالا و انرژی را جذب کند.
دیپلماسی هوشمندانه
ایران همچنین می‌تواند با دیپلماسی هوشمندانه، قدرت‌هایی مانند چین و روسیه را به سمت کریدور ارس بکشاند. چین که به دنبال مسیرهای امن برای طرح "کمربند و راه" خود است، و روسیه که نفوذش در قفقاز کاهش یافته، می‌توانند شرکای استراتژیکی برای ایران باشند. یک توافق با چین برای سرمایه‌گذاری مشترک در کریدور ارس، نه تنها پروژه را تسریع می‌کند، بلکه ایران را به یک هاب ترانزیتی بین‌المللی تبدیل می‌نماید.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت که کریدور زنگزور یک تهدید جدی برای امنیت ملی و منافع ژئوپلیتیک ایران است. با این حال، این تهدید می‌تواند تبدیل به یک فرصت بزرگ شود، اگر ایران با ابتکار عمل و دیپلماسی هوشمندانه، خود را به بازیگر اصلی ترانزیت در منطقه تبدیل کند. کریدور ارس و جذب سرمایه‌گذاری از قدرت‌هایی مانند چین و روسیه، می‌تواند نقطه عطفی برای احیای نقش ایران در منطقه باشد. ایران باید با هوشیاری کامل و اقدام به موقع، از منافع ملی و امنیت خود دفاع کند و اجازه ندهد که گذشته تکرار شود.
کلمات کلیدی: کریدور زنگزور، تهدید ژئوپلیتیک، امنیت ملی ایران، قفقاز جنوبی، کریدور ارس، دیپلماسی ایران، رقابت آمریکا و روسیه، ترانزیت انرژی، منافع ملی، راهکارهای استراتژیک
پایان پیام
همراه ما باشید در پیام رسان های ایتا / بله
- برای ارسال دیدگاه وارد شوید.
