نگاهی به پدیده اسلام‌گرایی در ژاپن

گروه پژوهش جبهه جهانی مستضعفین -  در ادامه سری مطالب اسلام‌گرایی در کشورهای مختلف در مقاله پیش رو به بررسی این پدیده در کشور ژاپن می پردازد.

سابقه اسلام در ژاپن
همانطور که پیشتر در مقاله اسلام در چین ذکر شد، اسلام در قرون اولیه به شرق دور راه یافت ولی گسترش اسلام در ژاپن تا قرن ۱۷ میلادی به تأخیر افتاد.

حدود 1400 سال پیش وقتی حضرت علی(ع) کوفه را به عنوان مرکز خلافت خود برگزید، پنج نماینده از طرف خود برای تبلیغ دین اسلام به چین فرستاد. نمایندگان حضرت علی(ع) در شهری به نام "گوانگ ژو" در جنوب چین اقامت گزیدند و اسامی چینی برای خود انتخاب کردند.

به دلیل روابط بسیار نزدیکی که در آن عصر بین چین و ژاپن وجود داشته است، عده ای از مسلمانان چینی که با راهنمایی نمایندگان و فرستادگان حضرت علی(ع) به اسلام گرویده بودند، برای تبلیغ و ترویج این دین آسمانی به ژاپن رفتند و در آنجا هسته دعوت به دین اسلام را تشکیل دادند.(+)

اما علیرغم این تلاش ها اسلام چندان نفوذی در این کشور نیافت. آشنایی ژاپنی ها با اسلام بعد از اصلاحات میجی صورت گرفت. به دنبال این اصلاحات در سال  ۱۸۶۸ میلادی هیاتی ژاپنی از استانبول دیدار کرده و با اسلام و مظاهر اسلامی آشنا شده که این امر به مجموعه ای از اقدامات دامن زد.

در سال ۱۸۷۶م کتاب «زندگی محمد(ص) » توسط "هایاشی کائورو" به ژاپنی ترجمه شد و در سال ۱۹۲۰ برای اولین بار قرآن کریم توسط "ساکاموتو ریشو" به زبان ژاپنی ترجمه شد.(+)

تاتارهاى مسلمان از اوايل قرن بيستم به ژاپن رفته و به تبليغ اسلام پرداختند. با مهاجرت بيشتر اين قوم، گرايش به اسلام در ژاپن رو به فزونى گرفت.

به هنگام تهاجم ژاپن به آسياى جنوب شرقى و تصرف مناطق مسلمان نشين، نيروهاى نظامى آن با روحيه مسلمين آشنا شده و به اين آئين علاقه مند گرديده و اسلام را اختيار نمودند. بازرگانان مسلمان كه از هند و خاور ميانه به ژاپن مى‏‌رفته‌ند نيز در گرايش مردم ژاپن به دين اسلام دخالت داشته‏اند.(+)

آمار مسلمانان ژاپن

تخمین زده می شود امروزه بیش از ۱۰۰ هزار مسلمان در ژاپن زندگی می کنند. مسلمانان ژاپن عمدتا از مهاجران و به ویژه اندونزیایی‌ها (که حدود ۳۰ هزار تن را شامل می شوند) هستند. البته بومیانی نیز هستند که به اسلام گرویده اند.(+)

گرایش به اسلام در ژاپن
طی سال های اخیر گرایش به اسلام در این کشور افزایش یافته است و ژاپنی های زیادی به این دین مبین گرایش یافته اند.

در این میان اسلام جذابیت زیادی برای جوانان دارد و جوانان ژاپنی با پذیرش اسلام سعی در برقراری تعادل و توازن بین زندگی خود و باورهای دینی دارند. امروزه جمعیت مسلمانان ژاپن در حال انجام فعالیت های گسترده تری در جهت ترویج و تبلیغ دین مبین اسلام در کشورهای شرق دور هستند.

تعداد ژاپنی هایی که به اسلام گرويده اند به تدریج افزایش یافت، اگرچه آمار رسمی در خصوص تعداد مسلمانان ژاپنی وجود ندارد. این تازه مسلمانان را بصورت کلی می توان به دو گروه تقسیم کرد. گروه اول اصولاً شامل افرادی می شود که با فرهنگ اسلامی یا از طریق مطالعه ی اسلام و یا آموزش زبان عربی یا تماس مستقیم با مسلمانان در طول مسافرت، تحصیل، یا اشتغال به کار در کشور های اسلامی آشنا شده اند. گروه دوم را اساساً زنانی تشکیل می دهند که با خارجیان مسلمان ازدواج کرده اند. این گروه اکثریت زنان مسلمان را به خود اختصاص می دهند. فرزندان حاصله از این نوع ازدواج ها به عنوان «متولدین مسلمان» تلقی می شوند که در نتیجه موجب افزایش جمعیت مسلمانان در ژاپن می شوند.(+)

Masashi Nagano جوان ۲۸ ساله ای ژاپنی، در جامعه ای که اکثرا پیرو شینتو و بودا هستند، به اسلام گرایش یافته است و این اتفاق را چیزی جز وحی الهی نمی‌داند. (+)

خانم طاهره لعلچه‌‏گران (چیکاکوناکاتا) ۳۷ ساله از کشور ژاپن که قبلاً مسیحی بوده است، طی ملاقاتی با یک ایرانی که به ژاپن سفر کرده بود و پس از تقاضای ازدواج از طرف وی، شروع به مطالعه و تحقیق پیرامون اسلام کرد و با ۱ سال مطالعه و ۴ ماه سکونت در ایران بالاخره دین مبین اسلام را به عنوان آخرین و کامل‏ترین دین انتخاب کرد.

وی درباره نقش زنان در اسلام می گوید: در اسلام نقش مهمی را به زنان داده اند. یعنی آنان باید در مسایل مذهبی و سیاسی شرکت کنند اما در مسیحیت فقط روزهای یکشنبه است که مردم به کلیسا می روند و مابقی روزها کار خودشان را می کنند. کاری به سیاست و مذهب و ... ندارند. به عنوان مثال در انقلاب اسلامی ایران، زنان نقش مهمی را داشتند و پس از ۱۹ سال هنوز هم سرد نشده اند. اما در ژاپن وقتی اتفاقی می افتد مردم زود سرد می شوند و بی تفاوتند. مثال دیگر، زنانی که مادر یا همسر شهید هستند و از این بابت افتخار می کنند. این خیلی مهم است که زنان نقش اصلی را داشته باشند.(+)

ماساشی ناگانو جوان ۲۸ ساله مسلمان ژاپنی معتقد است مسلمان شدن وی چیزی حز وحی الهی نبوده است.

ناگانو معاشرت با مسلمانان ژاپن را که در این کشور زندگی می کردند، آغاز کرد و قرآن را به عنوان بخشی از مطالعات انسان شناسی اش خواند. در حال حاضر او خود را به عنوان یک مسلمان مومن و معتقد ستایش می کند و می گوید: من نسبت به آن چیزی که الان هستم خود را مدیون قرآن می دانم.

فاطمه از ژاپني هايي است که پس از رفت و آمد با برخي دوستان مسلمان و رفتن به مسجد به دين اسلام گرويده است. او هر شنبه و يکشنبه به يک مرکز اسلامي مي رود تا درباره اسلام و زبان عربي مطالعه کند. اما فاطمه با مشکلاتي که با دين تازه او ارتباط دارد مواجه است.

وی گفت: از اينکه نمي توانم به همه تعاليم اسلامي عمل کنم احساس بدي دارم. مثلا من نمي توانم سر کار لباس اسلامي داشته باشم و در محله من فروشگاههايي که غذاي حلال بفروشند بسيار کم است.

فاطمه مي‌گويد: پدر و مادر من به سبب اعتقاداتشان درباره مرگ و زندگي پس از مرگ مخالف اين بودند که من به دين اسلام بگروم. من در نهايت توانستم به آنها درباره اعتقادات اسلامي توضيح بدهم و آنها را به يک مسجد ببرم. آنها دين جديد مرا پذيرفتند و ما حالا هفته اي يک بار دور هم غذا مي خوريم.(+)

میماساکا هیوچی ، ۷۶ ساله، رییس سابق انجمن مسلمانان ژاپن دین را در سال ۱۹۶۳ در طول مدت مطالعاتی اش در رشته عربی در مصر یافته است. در ابتدا او به خاطر رشته اش در دانشگاه الازهر مصر به اسلام روی آورده اما اعتقادات او به اسلام به تدریج بیشتر و بیشتر شده است.

هیوچی می گوید: من تا قبل از رفتن به مصر فکر می کردم اسلام دین مردمان وحشی بیابان بوده است تا وقتی که به مصر رفتم و از نزدیک با مسلمانان نشست و برخاست داشتم.

ناگانو که به نقش دین در زندگی معتقد است می گوید: من احساس می کنم زندگی کردن به عنوان یک مسلمان در ژاپن بسیار سخت است اما من به هر جایی که نیاز داشته باشم و دوست داشته باشم، می روم.

علاوه بر این، ناگانو اغلب به دیدار معابد بودایی می رود تا به ترویج یک رابطه همکاری بین اسلام و بوداییسم بپردازد. وی در این باره می گوید : من می خواهم ویژگی های خوب هر دینی را با هدف بهتر کردن هر کدام از ادیان ارتقا بخشم.(+)

تصاویری از ماه رمضان در ژاپن

مساجد ژاپن

تعداد فعلی مساجد ژاپن در حدود ۴۰ مسجد ذکر شده است که این تعداد جوابگوی نیازهای مسلمانان ژاپنی نیست.(+) برخی از این مساجد عبارتند از:

مسجد کوبه: نخستین مسجد ژاپن کوبه بود که در سال ۱۹۳۵ ساخته شد.

مسجد جامع توکیو: این مسجد در سال ۱۹۳۸ ساخته شد و دو هزار نفر ظرفیت دارد.

طرح ساخت مسجد توکیو سال 1908 مطرح شد و در نهایت در سال 1938 با حمایت مالی یک گروه اقتصادی و مالی بزرگ در ژاپن تکمیل شد.

این مسجد در سال 1986 به علت فرسایش ساختمان تخریب شد و زمین آن در اختیار ترکیه قرار گرفت. رئیس وقت سازمان دیانت ترکیه این مسجد را بنا کرد که کار ساخت آن در سال 1998 آغاز و در سال 2000 خاتمه یافت.

سبک معماری این مسجد و مرکز فرهنگی در توکیو ژاپن به سبک معماری کلاسیک دوره عثمانی است که در دوران اوج تمدن اسلامی مشاهده می‌شده است.

این مسجد یکی از اماکن یادگیری درباره دین اسلام در ژاپن تلقی می‌شود و بسیاری از مردم ژاپن هر روز برای مطرح کردن پرسشهای خود درباره دین اسلام و شناخت این دین آسمانی به این مسجد مراجعه می‌کنند.

مسجد اوتسکا

مسجد اوساکا

پس از راه اندازی این مساجد، سایر مساجد نیز متعاقباً در دیگر شهرها و بخشها احداث شد. در منطقه ی کانتو مساجد در هیوگا، گیوتوکو و شیرای(شهرستان چیبا)؛ تودا، یاشیو، و توکوروزاوا(شهرستان سایتاما)؛ ابینا و یوکوهاما(شهرستان کاناگاوا)؛ تاتِبایاشی(شهرستان گونما)؛ و کویاما و آشیکاگا(شهرستان توچی گی) واقع شده؛ و همچنین در آساکوسا، اُتسوکا، اُهاناجایا، هاچیوجی، و محل های دیگر در توکیو قرار دارند. در منطقه ی هوکوریکو، مساجد در شهرستان های نییگاتا، و تویاما واقع شده اند. در شهرستان اَیچی نیز چهار مسجد وجود دارد. در شهرستان های شیزوکا، ایباراگی، گیفو، ناگانو، اُساکا، کیوتو، هیوگو، هیروشیما، اِهیم، کاگاوا، و فوکوکا نیز هریک حداقل یک مسجد وجود دارد

شیعیان ژاپن
اگر چه شیعیان ایرانی از نظر تعداد سومین جمعیت مسلمانان را در ژاپن تشکیل می دهند، ولی به ندرت در مساجد حضور می یابند، بخشی به خاطر این که این مساجد توسط سنی ها اداره می شوند و همچنین به دلیل این که شیعیان ایرانی تأکید کمتری برای شرکت در نماز های جمعه قایل هستند. به هر حال، تعداد زیادی از ایرانیان به بزرگداشت روز عاشورا اهمیت می دهند.

گروهی از ایرانیان معتقد حسینیه‌ای را در مرکز توکیو بر پا ساخته اند. به هر حال، با در نظر گرفتن جمعیت ایرانیان در ژاپن، تعداد افرادی که در حسینیه حضور پیدا می کنند محدود است. در کنار ایرانیان، مسلمانان شیعه از پاکستان، افغانستان، هند، و کشور های عربی هم در تعطیلات آخر هفته و روز های مراسم مذهبی در اين حسینیه حضور می یابند.(+)

مراکز اسلامی در ژاپن
در ژاپن مراکز متعددی به مسلمانان ارائه خدمات می کنند. «مرکز اسلامی ژاپن »، «کنگره اسلامی ژاپن» و «گروه رفاه اسلامی» سه سازمان بزرگ اسلامی در ژاپن محسوب می شدند.

مرکز اسلامی ژاپن
مرکز اسلامی ژاپن(+) که در سال ۱۹۶۶ تاسیس شده است دعوت به اسلام، برگزاری سخنرانی‌های دینی و اسلامی‌، برگزاری کلاس‌های آموزش زبان عربی‌، تولید و توزیع کتب و کالاهای اسلامی (به عنوان اصلی‌ترین استراتژی مرکز برای گسترش دعوت به اسلام‌)، برگزاری آزمون‌ها و رقابت‌های دینی و رفتن به گردش‌های دسته جمعی را در دستور کار دارد.(+)

از مکان های مذهبی ژاپن رشته کوه های نیکو  است. در این رشته کوه، پنج کوه به نام های تارو، نانتائی، نایاهو، اوماناگو و کوماناگو وجود دارد که به کوه های مقدس مشهورند.

مسلمانان ژاپن این پنج کوه را نشانه پنج تن آل عبا علیهم السلام می‌دانند و هر یک را مختص یکی از حضرات معصومین کرده اند؛ یعنی به ترتیب کوه «تارو» متعلق به حضرت رسول اکرم محمد (ص)
کوه «نانتائی» متعلق به حضرت امیرالمؤمنین علی (ع)
کوه «نایوهو» متعلق به حضرت فاطمه (س)
کوه«اوماناگو» متعلق به حضرت امام حسن(ع)
و کوه «کوماناگو» متعلق به حضرت امام حسین(ع) است .

هر فرد ژاپنی به دنبال آن است تا دست کم یکبار در طول زندگی خود از کوه های نیکو به دلیل زیبایی خارق العاده و اهمیت آن بازدید کند.(+)

مرکز اسلامی اهل البیت از دیگر مراکز اسلامی فعال در ژاپن است که دارای یک ویژگی خاص است. ویژگی مهم این مرکز حضور و فعالیت یک روحانی ژاپنی به نام شیخ ابراهیم سوادا است.

به جز شیخ ابراهیم سوادا، هیچ امام جماعت ژاپنی در این کشور فعال نیست.

مشکلات مسلمانان در ژاپن
پس از حادثه ۱۱ سپتامبر و کشته شدن چند ژاپنی در این حادثه و تبلیغات گسترده رسانه‌های غربی و وابسته به غرب، مسلمانان در سراسر جهان حتی در ژاپن نیز با مشکلات فراوانی روبرو بوده‌اند.

این مشکلات بیشتر گریبانگیر کسانی است که اعتقادات دینیشان را در جامعه و محل کار خود بروز می‌دهند. گذشته از رفتارهای تبعیض‌آمیزی که وجود دارد، قوانین انعطاف‌ناپذیری که در محیط‌های کاری کشور ژاپن حاکم است، بسیاری از مسلمانان را برای داشتن ۱۰ دقیقه وقت آزاد برای اقامه نمازشان با مشکل مواجه می‌کند.

تأمین غذای حلال از دیگر مشکلات مسلمانان ژاپنی است که برخی از مسلمانان خیّر در این کشور با طراحی وبلاگ‌ها و سایت‌هایی، اطلاعات رستوران‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها، مراکز فروش، حلال شاپ‌ها و... را که محصولات حلال می‌فروشند را در اختیار دیگر مسلمانان قرار می‌دهند.

البته بسیاری نیز با این مشکلات کنار آمده و شرایط موجود را چندان سخت هم نمی‌دانند.

«خالده»، زنی ژاپنی که پس از ازدواج با یک مسلمان به دین مبین اسلام گرویده است، از جمله کسانی است که توانسته به راحتی با این شرایط کنار بیاید.

او معتقد است: با پیشرفت روز افزونی که دین اسلام در کشور ژاپن دارد، رستوران‌ها، اغذیه فروشی‌ها و حتی مدارس این کشور مجبورند غذاهای حلال را به منوی غذاهای خود بیافزایند.

«محسن شاکر» یک روحانی ژاپنی است که پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه الازهر قاهره به ژاپن مهاجرت کرده و هم‌اکنون امام جماعت مسجد کوبه، اولین مسجد ساخته شده، در این کشور است.

«شاکر» درباره مشکلات مسلمانان ژاپن می‌گوید: یکی از مشکلات اصلی مسلمانان در این کشور نداشتن زمین کافی برای قبرستان است.

وی افزود: از آنجایی که سبک تدفین مسلمانان با ژاپنی‌ها بسیار متفاوت است و روز به روز بر تعداد مردگان افزوده می‌شود، این مشکل هر روز جدی‌تر از قبل خودش را نشان می‌دهد.

در حال حاضر مسلمانان این کشور دو قبرستان دارند که یکی از کوبه و دیگر در توکیوست.

قبرستان توکیو، یک قبرستان خصوصی متعلق به انجمن مسلمانان ژاپن است و قبرستان کوبه نیز قبرستانی است که توسط دولت ژاپن با این شرط که تنها مسلمانان کوبه در آن دفن شوند، به این امر اختصاص یافته است.(+)

اسلام قدمت زیادی در ژاپن ندارد و عمده مسلمانان ژاپن نیز از مهاجرین هستند. ولی طی سالیان اخیر تعداد زیادی به دین مبین اسلام گرویده اند و به یمن تبلیغاتی که صورت می گیرد روز به روز بر تعداد مسلمانان افزوده می شود.

منابع:
- نگاهی به وضعیت اسلام در ژاپن، علی صباغیان، همشهری،80/25/5
http://religion.info/english/interviews/article_۴۹۱.shtml
http://www.themuslimtimes.org/۲۰۱۲/۱۲/religion/japanese-youth-increasingly-convert-to-islam-nu-indonesia
http://www.yjc.ir/fa/news/۴۰۱۲۸۷۰/
http://www.bashgah.net/fa/content/print_version/۱۰۰۲۲۶
http://www.ahlulbaytportal.com/fa.php/page,۳۲۸۹A۱۰۵۲۱.html?PHPSESSID=۱bb۰۹۷d۰eef۷۸۷۲ef۸cc۳d۷۵۳fa۱۵c۲b
http://islamawareness.net/Asia/Japan/history.html
http://www.islamicmedia.ir/NSite/FullStory/News/?Id=۲۲۵۴
http://al-shia.org/html/far/books/others/s_eslam/۱۲.htm#f۵
http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/۳۹۹۲/۴۰۱۷/۲۲۶۴۳
http://www.۵۹۸.ir/fa/news/۷۱۸۰۴/
http://shafaqna.com/persian/dialogue/item/۳۰۵۴۴