به گزارش دفتر ارتباطات فرهنگی، آیت الله کعبی در گفتگو با دفتر ارتباطات فرهنگی به بحث پیرامون کارآمدی و آینده نگری پرداخت که به مخاطبین محترم ارائه می‌گردد.
1- امروز نگاه اسلام نسبت به واقعیت اتفاقات موجود چگونه است و از چه منظری به وقایع می‌نگرد؟
بسم الله الرحمن الرحیم،علامه طباطبایی در جلد4 المیزان در ذیل آیه200 سوره آل عمران «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» یک بحثی را تحت این عنوان مطرح می‌کند «هل تقبل سنة الاسلام الاجتماعیة الاجرا» آیا قوانین و مقررات اسلام در عصر حاضر قابل اجرا هست یا نیست؟ چون در زمان علامه این بحث مطرح بود.
آیا اسلام قابل پیاده شدن هست یا نیست. ایشان در آن جا بحث مفصلی مطرح می‌کنند که اجمال این بحث مفصل این است که اجرا و عدم اجرا و تأثیرگذاری در زندگی بشر بستگی به اراده انسان‌ها دارد. علامه می‌فرماید یک زمانی دموکراسی نبود بعد بشریت دنبال این سنت دموکراسی افتاد و این طرفدارانی پیدا کرد. قرن‌ها گذشت و دموکراسی اجرایی شد. زمانی هم اسلام نبود حالا اگر نظام اسلامی زمانی طرفدارانی پیدا کند و عده‌ای اسلام را بشناسند و پای آن بایستند و بخواهند احکام اسلام را پیاده کنند، آن موقع از لحاظ نتیجه و کارآمدی می‌توانند قضاوت کرد که آیا نظام اسلامی واقعاً کارآمد هست یا نیست؟
2- برای بهتر کردن فعالیت‌های انقلاب و کارآمدی چه برنامه‌هایی را باید اعمال کرد؟
تقویت ابعاد نظارت عالیه ولی فقیه بر سازمان عالی حکومت است. مقام معظم رهبری در جلسه‌ای که با خبرگان داشتند تصریح کردند که «ما بعد از 39 سال باید به ارزیابی نظام بپردازیم ارزیابی کلان نظام با نگاه راهبردی» ایشان فرمودند: «که این وظیفه رهبری است و من در حد توان کارهایی انجام دادم اما رهبری برای این کار دستگاهی ندارد»
این را تصریح کردند بعد فرمودند: «که یک جایی لازم است که این نگاه کلان راهبردی به مجموعه حرکت نظام در جهت تحقق اهداف و وظایف خود داشته باشد و ما در مجموعه نظام چنین جایی نداریم و با توجه به ترکیب خبرگان و استثنایی بودن مجلس خبرگان و وجود افراد متفکر در مجلس خبرگان این وظیفه را من از شما می‌خواهم که شما مرکزی تشکیل بدهید هیئت اندیشه‌ورزی تشکیل بدهید و این کار را پیش ببرید»
ایشان پنج مسئله را مطرح کردند و فرمودند این پنج موضوع را می‌توانید به پانزده بیست موضوع تبدیل کنید و آن‌ها را بحث و سپس به مطالبه عمومی تبدیل کنید. و انقلابی‌گری را از قوای سه گانه مطالبه کنید و در جلسات خصوصی هم فرمودند نتایج این کارتان را به من بدهید. چون این کار مربوط به رهبری است.
3- موانعی که در راه کارآمدی نظام اسلامی می‌تواند باشد، چه چیزهایی هست؟
برای کارآمدی نظام اسلامی حداقل پنج مانع بزرگ می‌توان بیان کرد که اگر این موانع علاج نشود تلاش‌های ما به جایی نمی رسد. روزمرّگی و چالش‌های بزرگ اجرایی و مدیریتی با رویکرد متفاوت از مکتب و در کنار تفاوت رویکردها نسبت به مسئله توسعه و پیشرفت. تصلب در رویه‌ها و نقش‌های حکومتی و سازمان‌های اداری.
در این چهار دهه سازمان‌های اداری و حکومت یک تصلب رویه‌ای و عرفی پیدا کردند. این تصلب ناشی از قانون نیست بلکه از لحاظ قانونی می‌شود این روش را عوض کرد اما تبدیل به عرف شده که شکست آن سخت است. رخنه خط نفوذ و انحراف در مدیریت عالی کشور در کنار رخنه‌های بزرگ فرهنگی، فکری، سازمانی و فساد در سطوح مدیریت میانی و عالی .
عدم تحول کلان در حوزه‌ها و روحانیت متناسب با اهداف، وظایف، سیاست‌ها و مأموریت‌های انقلاب اسلامی و ضعف روحانیت در نظریه‌پردازی دینی متناسب با نیازهای فکری و فرهنگی و حکومتی نظام جمهوری اسلامی.
منظور از ضعف نظریه‌پردازی یعنی ما به اندازه نیاز نظام در همه عرصه‌ها نظریه‌پردازی نکردیم یا حداقل نظریات دینی وراد سیستم اجرایی نشده است به عبارت دیگر روحانیت نتوانسته یک تلفیق ماهرانه‌ای بین نظام اجرایی کشور و نظام آموزشی - پژوهشی حوزه‌ها ایجاد کند.
توسعه کمّی و انبوه رشته‌های دانشگاهی به شکل بی‌رویه و فارغ التحصیلان بی‌شمار که بر اساس علوم انسانی رایج و با نگاه غیردینی یا غیرمعطوف به دین وارد چرخه مدیریت عالی کشور می‌شوند. فعلاً این موانع هست، ما اگر نتوانیم این موانع را برطرف کنیم و نتوانیم در بخش مدیریت تحول ایجاد کنیم، کارآمدی ما دچار خدشه جدی می‌شود.
در مؤلفه‌های کارآمدی به عناصر علت تامّه اشاره کردم، زیرا مقتضی کارآمدی موجود و شرایط آن است. نیروهای مؤمن و انقلابی، رهبری، انگیزه‌ها، اراده‌های بالا، اسباب و معدات آن، منابع و امکانات بی‌شماری در کشور وجود دارد اما نسبت به این عدم مانع ما دچار مشکل هستیم. در حال حاضر موانعی برای کارآمدی ایجاد شده که باید این موانع را از بین برد. البته این موانع ربطی به اصل مکتب و رهبری و ساز و کارهای دینی ندارد.
