بیست نکته مهم در باب حوزه انقلابی

به گزارش دفتر ارتباطات فرهنگی، در بیست و دومین همایش کشوری این دفتر، حضرت آیت الله اعرافی مدیر محترم حوزه های علمیه سراسر کشور به سخنرانی پرداختند که متن کامل سخنان ایشان به شرح ذیل می باشد:
در آغاز لازم می دانم که خدمت همه ی طلاب، فضلا، اساتید، مهمان ها و شخصیت های بزرگوار بویژه دوستان عزیزی که از شهرها و استان ها در این مراسم باشکوه شرکت کردند خیرمقدم و خوش‌آمد عرض کنم و نیز لازم می دانم از همه ی دوستان عزیزی که در برگزاری این جلسه مبارک و نورانی نقش مؤثر داشته اند صمیمانه تقدیر و تشکر می کنم و همین طور از سخنرانان محترم و برنامه ریزان و همه ی کسانی که در برگزاری این مراسم مبارک و نورانی سهیم بودند صمیمانه تقدیر و تشکر می کنم.
بنده سخن را با فرازی از فرمایش امام آغاز می کنم و بعد به بیست نکته در باب حوزه ی انقلابی اشاره می‌کنم.
آن چیزی که در سرنوشت روحانیت واقعی نمی‌باشد سازش و تسلیم در برابر کفر و شرک است که اگر بند بند استخوان-هایمان را جدا سازند اگر سرمان را بالای دار برند اگر زنده زنده در شعله های آتش بسوزانند و اگر زن و فرزندان و هستی ما را در مقابل دیدگانمان به اسارت و غارت برند هرگز امان نامه ی کفر و شرک را امضاء نمی کنیم.
همان طور که همواره گفته شده و بزرگان ما فرموده اند انقلابی بودن در ذات و هویت حوزه های ما وجود دارد و هرگز انقلابی بودن وصله ای نیست که کسی بخواهد آن را به پیشانی پرافتخار حوزه های علمیه بچسباند. انقلابی بودن یعنی عزم و اراده برای تغییر جهان بر اساس آرمان های الهی و ارزش های متعالی و این حقیقت انقلابی بودن است. این حقیقت از درون فکر و معارف ما و خلق و هویت حوزه های علمیه جوشان است و امام فرموده اند تا وقتی که دشمنان بشریت و ارزش های اسلامی وجود دارد و تا زمانی که جهان در دست تمدن های منحرف و گمراه غربی است انقلاب بر جای خود ثابت است. اگر کسی فکر کند که عصر انقلاب تمام شده است می تواند بگوید که حوزه ی انقلابی نمی-خواهیم. رهبری معظم در دیداری که شورای عالی حوزه با ایشان داشت فرمودند حوزه ی عصر انقلاب با حوزه ی عصر انزوا فرق دارد. روزگاری بود که ما در همین قم جایگاه و پایگاهی نداشتیم امکاناتی در دست ما نبود و نظام اسلامی نبود امواج انقلاب اسلامی در جهان طنین افکن نشده بود. در آن روزگار، حوزه با حال تقیه با هزار دشواری و سختی تلاش می کرد اما زمانی که نظام اسلامی وجود دارد زمانی که مقاومت اسلامی در جهان وجود دارد و زمانی که حوزه، داعیه ی پایه ریزی یک تمدن نوین را در برابر تمدن اهریمنی غرب وجود دارد حوزه انقلابی است و باید باشد و این آتشفشان انقلاب یک روز نباید از این حوزه های بزرگ ما بیرون برود و خاموش شود. این کاری را که دوستان و شما انجام داده اید در واقع یک بازنگری است و یک حیات مجدد در بازشناسی هویت انقلابی حوزه است.
خوب اگر حوزه بخواهد انقلابی باشد طبعاً دارای ابعاد وسیع و دامنه ی گسترده است. تا جایی که من پیگیری کرده ام قریب بیست نکته را شمارش می کنم. حوزه ی انقلابی یک نهاد علمی و سرآمد و ایمانی و آرمانی است که دست کم از این اصول و شاخص ها و رویکردها برخوردار باشد.
1- حوزه ی انقلابی یعنی حوزه ای با رویکرد تمدنی باشد. هر فکری که اسلام را پایین تر از یک منظومه ی فکری منسجم و تمدن ساز بداند آن فکر، انقلابی نیست. مزیت امام این بود که ما را به عهد رسول خدا و افکار بلند پیامبر خدا و ائمه ی هدی و اولیای دین باز گرداند. اساس اسلامی یک دین تمدنی است و دینی که در حاشیه و زاویه باشد نیست، دینی است که شامل مجموعه ای از نظامات مترقی به هم پیوسته است و این نظامات مترقی، همه ی زندگی بشر را پوشش می دهد بنابراین رویکرد تمدنی چیزی است که باید در حوزه های ما احیاء و بازسازی و ارتقاء پیدا کند.
2- حوزه ی انقلابی حوزه ای است که بر اسلام جامع و کامل در برابر دین اقلی تکیه دارد. در طول دهه های گذشته با تأسر از الهیات غرب در دنیای اسلام اندیشه هایی در کشور ما و در دنیای عرب و در گوشه و کنار عالم اسلام رواج داده شد، یک عده آمدند و با تأسر از الهیات مسیحی و غرب، گفتند که اسلام دین اقلی است دینی است که به ساحت های قلبی و ارتباط های فردی ما با خدا سر و کار دارد دینی است که دارای نظامات نیست، دقیقاً این اندیشه در غرب تولید شد و در جهان اسلام مورد حمایت قرار گرفت. و هم در دنیای عرب هم در جهان اسلام غیرعرب و در کشور ما در این سه چهار دهه به طور ویژه شاهد این هستیم که افکاری در برابر گفتمان انقلاب اسلامی ترویج شد، افکاری که اسلام را اقلی تفسیر می کند. فقه و اندیشه ی بلند حوزه های ما مشتمل بر اسلام جامع و شامل است. اسلام اقلی اندیشه ای گمراه و دور از واقعیات است، البته این نکاتی که عرض می کنم بعضی ذکر خاص بعد از عام است ولی به خاطر اهمیتش است.
3- اسلام سیاسی. سال 89 که رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی به قم مشرف شدند در اولین سخنرانی، بر این کلیدواژه انگشت گذاشتند. ایشان دو کلیدواژه را مهم شمردند: 1) اسلام سیاسی 2) آخوند حکومتی و سیاسی. کسانی تلاش می کنند این دو واژه را از فرهنگ حوزه های علمیه بردارند. این ها ننگ نیست این ها افتخار ما هست اسلام در ذات خود، سیاسی است و اندیشه ی سیاسی اسلامی از مترقی ترین اندیشه های بشری است. ما آماده ایم حوزه ی ما آماده است بر سر نظام سیاسی اسلام با متفکران عالم گفتگو کند. ما معتقد هستیم نظامات سیاسی لیبرال دموکراسی امروز بر پایه های لرزان و غیر صحیح استوار شده است و نظام سیاسی اسلام یک نظام سیاسی مترقی و پاسخگوی به جهان امروز است.
4- حوزه ی انقلابی بر اصل رویکرد بین المللی تأکید دارد. ما معتقد به رویکرد بین المللی در عرصه ی حوزه های علمیه هستیم. اصولاً تفکر این که ایران قطعه ای جدای از عالم است، تفکر نه غزه و نه لبنان یک تفکر فتنه-آلود غیراسلامی است. تفکر اسلامی و تفکر حوزه که در ذات خود انقلابی است تفکری است که اسلام برای همه ی بشریت است. اگر این رویکرد در حوزه وجود داشته باشد حوزه انقلابی است. حوزه ای که چشم های او خیلی فراتر از مرزهای مشخص می بیند حوزه ای که نگاه او جهانی است و عالم و جهان را مورد توجه قرار می دهد امروز باید سوگمندانه بگوییم برغم همه ی پیشرفت هایی که حوزه های ما داشتند اما در عرصه ی بین-الملل همچنان جای ما خالی است، و ما نیاز به برداشتن قدم های جدی تری داریم. این جمله را کسی می گوید که سی سال با عرصه ی بین الملل کم‌و‌بیش آشنا است و جهان را می بیند که نیازمند فکر اسلام ناب محمدی«صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم» هست این نیاز و اقتضا در دنیا باید ما را به تلاش جدی وا دارد.
5- حوزه ی انقلابی حوزه ای است که بر ولایت و مرجعیت و اندیشه ی امام و رهبری تکیه دارد. در نگاه ما مرجعیت یک نهاد بزرگ و فاخر تاریخی حوزه ها است. از دل این نهاد مرجعیت، نهضت‌های بزرگ و انقلاب-های شکوهمند شکل گرفته است. مراجع بزرگ ما پیشگامان مبارزه و انقلاب و نهضت های بزرگ بوده اند و در عصر ما این نهاد، تولیدکننده ی یک اصل مترقی ولایت فقیه بود. اگر کسی مرجعیت را به گونه ای تفسیر کند که ولایت فقیه در زاویه قرار گیرد این اندیشه ی ناثوابی است، مرجعیت جایگاه مهم دارد ولایت فقیه که امروز در شخصی تجلی کرده است که هم مرجع بزرگ و هم رهبر عظیم الشأن و هم مقتدای حرکت های اسلامی هست این را باید در متن حوزه مورد توجه قرار داد.
7- رویکرد مردمی و در کنار مردم و مستضعفان بودن، این شاخصه ی مهم انقلاب اسلامی ا ست. روحانیتی که از مردم فاصله بگیرند و روحانیتی که دل او مالامال از عشق به مستضعفان نباشد این روحانیت انقلابی نیست و آن روحانیت اصیلی نیست که امام در منشور روحانیت آن را تصویر کرده اند.
8- رویکرد معنوی و اخلاقی. حوزه ی انقلابی حوزه ای است که به منظومه ی اخلاق حوزوی پایبند است. اخلاق حوزوی سنت های نوشته و نانوشته حوزه در اخلاق مقوله ی بسیار مهمی است. تعبیر رهبر معظم سنت های نانوشته حوزه است. حوزه های ما درون خود از یک فرهنگ بسیار مترقی در مسائل اخلاقی و معنوی برخوردار هستند که باید آن را پاس بدارند و جزء هویت حوزه ی انقلابی است.
9- حوزه ی انقلابی حوزه ای است که دارای تحلیل سیاسی و جریان شناس و غرب را می شناسد. بنده گاهی به این دوستان طلبه و مبلغین عرض می کنم یک غرب شناسی درست و عیمق، لازمه‌ی یک حوزه ی بیدار، آگاه و هوشمند است. دشمن شناسی جریانات گوناگون را شناختن و به ویژه شناخت عمیق از غرب و تمدن غربی، یک واقعیت مهم در حوزه ی انقلابی است.
9- حوزه ی انقلابی حوزه ای است که در برابر نفوذ، حساس و بیدار و آگاه است. اگر سرگذشت بسیاری از حوادث گذشته ی حوزه های ما را ببینید در مقاطعی که شکست خوردیم بزرگانی را می بینیم که از جریان انقلاب جدا شدند. زمانی که عمق قصه را بررسی می کنیم متوجه می‌شویم در آن جا جای یک نفوذ وجود دارد. آن هم نفوذ در اشکال گوناگون، با پیچیدگی های فوق‌العاده ی آن هست. این کلیدواژه نفوذ که بارها در سخنان رهبری عظیم الشأن آمده است دنیای عظیمی از معارف و معانی را در خود گنجانده است که باید آن را شناخت و توجه کرد.
10- نکته ی دیگر توجه به نفع تحجر و نفع روشنفکری های غلط است. حوزه ی انقلابی حوزه ای است که راه را بر هر گونه تحجر و مقدس‌مآبی هایی که امام از آن ناله می کردند و بر روشنفکرزدگی های غربگرای معطوف به تمدن غرب می بندد. نظام فکری و حرکت حوزه این جریانات انحرافی و غلط را می شناسد و در برابر آن مقاومت می کند.
11- تشیع ناب و در عین حال تقریب و تعامل با امت اسلامی. همیشه افتخار حوزه های ما این بوده است که همزمان با اینکه پرچمدار معارف ناب خاندان پیامبر بوده اند اما بر اساس آموزه‌های خود این مکتب پرافتخار به امت اسلام توجه داشته اند. توجه به امت اسلامی و همه‌ی جهان اسلام حقیقت دیگری است که در حوزه های ما و حوزه ی انقلابی باید تجلی بکند.
12- همگامی با جریان مقاومت در جهان اسلام است.
13- پرهیز از اشرافی گری و تجمل گرایی. اشرافی‌گری گاهی یک واقعیت محدود در گوشه ای است و گاهی منطق و ارزش می شود. و در نظام شخصی خانوادگی و اجتماعی و اداری و سازمانی اصل تجمل و اشرافی گری و تجمل گرایی یک حقیقت مضاد با انقلاب اسلامی است. حوزه ی انقلابی، حوزه ای است که از این امر پرهیز دارد.
14- استکبارستیزی. استکبارستیزی در ذات حوزه های علمیه است و کسانی تلاش می کنند با منطق های لیبرالیستی در جامعه ی ما و در جهان اسلام گاهی در حوزه های علمیه که استکبارستیزی را از ما بگیرند.
15- مقابله با سکولاریزم سنتی و مدرن. امروز ما دو نوع سکولاریزم داریم که هردو می تواند جامعه و حوزه ی ما را تهدید کند که باید در برابر آن ایستاد.
16- حوزه ی انقلابی حوزه ی خردورز عاقل، حکیم و در عین حال دارای شور انقلابی و انگیزه‌ی حماسی است و هر دو این ها در کنار هم یک حوزه ی انقلابی را ترسیم می کند.
در پایان ضمن تقدیر و تشکر مجدد از دوستان بزرگوار و عزیزی که با راهنمایی بزرگان، این نشست را سامان دادند من این اطمینان را می دهم تا با تأسی به اندیشه ی امام و انقلاب اسلامی و راه شهیدان سرافرازمان، و شهدای حوزه و روحانیت و با الهام گیری از مراجع عظام و با اقتدای به رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی تلاش خواهیم کرد تا اندیشه ی انقلاب و حوزه ی انقلابی در نظامات گوناگون برنامه ی حوزه تجلی کند. ما در نظامات آموزشی، پژوهشی، تربیتی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و همه ی نظامات حوزه باید تلاش کنیم این اندیشه ی ناب انقلابی تجلی پیدا کند. مدیریت حوزه های علمیه افتخار می کند خادمی برای یکایک شما طلاب و اساتید بزرگوار در حوزه های علمیه باشد و در طرح-های گوناگونی که به فضل خدا آن را پی خواهد گرفت اندیشه ی اسلام ناب و انقلاب اسلامی را مورد توجه قرار دهد. این پیمان ما با خدا و شهیدان سرافراز هست که بر سر این آرمان ها معامله نکنیم، نهایت تلاش خودمان را برای تجلی انقلاب اسلامی، انقلابی که از این شهر بزرگ و از حوزه های علمیه برخاست به کار بگیریم تا اندیشه ی ناب اسلام تمدنی، اسلام پاسخگوی به نیازهای جامعه در نظامات حوزه تجلی پیدا کند. حوزه ی انقلابی حوزه ای است که فقه آن عمیق و سنتی و در عین حال در منظومه ی فقه حوزه انواع ابواب جدید و نیازهای نو نظام و جامعه ی امروز خود را نشان می دهد باید فقه ما یک جهشی در پرداختن به عرصه های جدید را تجربه کند. کلام و تفکر عقلی ما، فلسفه های مضافی که مورد تأکید رهبری است باید در نظامات ما تجلی پیدا کند. در طرح های گوناگون به فضل الهی و در حد توان مدیریت تلاش خواهد شد تا اندیشه های ناب اسلام و انقلاب اسلامی تجلی پیدا کند، که ما در این راه نیاز به کمک و راهنمایی شما داریم. در طول چند ماه گذشته از مجموع مکاتبات و نامه ها و ارتباطی که با سامانه ی سفیر از طریق فضای مجازی و فن آوریها با مدیریت حوزه برقرار شده، بیش از هزار نکته جمع آوری شده است که همه ی آن ها تحلیل خواهد شد و انشاءالله در قالب طرح ها دنبال خواهد شد. این راه، نیاز به صبوری همراهی و همدلی و همبستگی دارد و امیدواریم خدا همه ی ما را در این خدمت بزرگ یاری برساند و در این راه، نیازمند هدایت بزرگان و مراجع عظیم و بویژه رهبری معظم و بزرگان حوزه هستیم. اما حوزه ی انقلابی حوزه ی بانشاطی است که نسل جوان آن هم در صحنه حاضر هستند و با ابتکار و خلاقیت خود مسیر آینده ی حوزه را رقم می زنند.
انتظار می رود که این نشست ها تداوم پیدا کند؛ محورهای گوناگونی که مطرح شده است عمق پیدا کند و در سراسر کشور و همه ی نقاط این اصول و موازین مورد بحث و تعمیق بیشتر قرار گیرد. دوستان ما در مرکز مدیریت از بزرگواران و دفتر ارتباطات فرهنگی که این کار عظیم را رقم زد تشکر می کنند و انشاءالله در ادامه هم در خدمت دوستان خواهیم بود. مجدداً از بزرگواران و شخصیت های حاضر و طلاب و فضلا و اساتید محترم عرض خیرمقدم و خوش آمد و سپاسگزاری دارم.
و اخر دعوانا ان الحمدلله رب العالمین و صل الله علی محمد و اله الطاهرین.