بانکداری اسلامی / چیستی بانکداری اسلامی۱

بانکداری اسلامی / چیستی بانکداری اسلامی۱

1. مقدمه:  
   - برنامه با موضوع بانکداری اسلامی و تفاوت آن با بانکداری ربوی و بدون ربا آغاز شد.  
   - مهمان برنامه، حجت‌الاسلام دکتر مهدی خطیبی، به بررسی ماهیت بانکداری اسلامی پرداخت.

2. هدف نظام بانکی:  
   - بانک‌ها برای تجمیع سرمایه‌های خرد و تخصیص آن به سرمایه‌گذاران ایجاد شده‌اند.  
   - در نظام بانکداری ربوی، این کار با قرض‌دهی همراه با بهره (ربا) انجام می‌شود.

3. تفاوت ربا و بهره بانکی:  
   - برخی معتقدند ربا (ربای حرام) با بهره بانکی متفاوت است، چون بهره بانکی ظالمانه نیست و در خدمت تولید است.  
   - اما از دیدگاه اقتصاد اسلامی، ربا در هر شکل (کم یا زیاد، تولیدی یا مصرفی) حرام است و آیات و روایات تفاوتی بین آنها قائل نشده‌اند.  
   - مثال: حرام بودن شراب حتی به مقدار کم، مشابه حرام بودن ربا حتی با درصد ناچیز.

4. بانکداری ربوی:  
   - مبتنی بر سه رکن: مبلغ، مدت، و سود قطعی (قرض ربوی).  
   - در این سیستم، بانک مالک پول می‌شود اما متعهد به بازپرداخت اصل و بهره است.

5. بانکداری بدون ربا در ایران:  
   - پس از انقلاب، به جای قرض ربوی، از ۱۲ عقد اسلامی (مانند قرض‌الحسنه، مضاربه، مشارکت و...) استفاده شد.  
   - قرض‌الحسنه غیرانتفاعی است، اما سایر عقود مانند مضاربه سودآور و مشروع هستند.  
   - انتقاد: برخی اصطلاحات مانند "سپرده" گمراه‌کننده است، چون در واقع قرض محسوب می‌شود.

6. بانکداری اسلامی vs بدون ربا:  
   - بانکداری بدون ربا فقط  «ربا را حذف می‌کند»، اما بانکداری اسلامی «عدالت، اخلاق و اهداف کلان اقتصادی اسلام» را نیز مدنظر دارد.  
   - بانکداری اسلامی باید به توزیع عادلانه فرصت‌ها و جلوگیری از ظلم کمک کند.

7. جمع‌بندی:  
   - بانکداری ربوی: مبتنی بر قرض با بهره.  
   - بانکداری بدون ربا: جایگزینی عقود اسلامی به جای ربا.  
   - بانکداری اسلامی: فراتر از حذف ربا، شامل عدالت و ارزش‌های اسلامی.

8. نکته پایانی:  
   - تأکید بر لزوم حرکت به سمت بانکداری اسلامی واقعی، نه فقط حذف صوری ربا.  

 پیام کلیدی:  
بانکداری اسلامی باید علاوه بر حذف ربا، به عدالت اقتصادی و اخلاق اسلامی پایبند باشد.۱